Bilimi Lokman Hekim hikayelerinden öğrendik,  yanıldık. Ölümsüzlüğün formülünü çiçekler fısıldamıyor, bu yolda kırlar ve ırmaklar yok. Bu yolda ter, gözyaşı, entrika,  bazen de kan var!

5 Ağustos 2014’te bilim dünyası, dünyaca ünlü kök hücre biyoloğu Yoshiki Sasai’nin intiharı ile sarsıldı. Sasai’nin öğrencilerinden biri, kısa bir süre önce kök hücre yapımında devrim yaratacak bir metod geliştirmiş, bilim dünyasını zelzeleye veren bu metodun detaylarını prestijli bilim dergisi Nature’da yayınlamıştı. Neden sonra yoğun basın ilgisi, tekrarlanamayan deneyler, şaibeli bulgular ve makaledeki sahtekarlık iddiaları, hem bu metodun geçerliliğine dair şüpheleri kuvvetlendirdi, hem de olası bir sahtekarlığa karışmış olabileceği için Doktor Sasai’nin laboratuvarına korkunç bir kara leke sürdü. Bir bilim insanının intiharı (Sasai), bir diğerinin istifası (Vacanti) ve sahtekarlığı yapmış olabilecek öğrencinin kariyerinin muhtemelen sönmesi (Obokata) ile sonuçlanan bu macera, çiçekli düşlediğimiz bilimsel serüvenlerin hiç farkında olmadığımız karanlık yüzünü ortaya koyuyor olabilir mi?

‘Olamaz mı, olabilir’ diyor bilirkişiliğine başvurduğumuz bilim insanı Dr. Tamer Önder, nam-ı diğer Şerlok Tamer. 2012 yılından beri Koç Üniversite’sindeki araştırma laboratuvarında kök hücre yapımına yoğunlaşan Dr. Tamer ile bu üzücü intiharın ardındaki bilimsel hikayeyi ilmek ilmek dokuyarak gerçeklere ulaşmaya, sizlere bilim dünyasının bu defa karanlık yönünü göstermeye çalıştık! Dünyaca ünlü kök hücre ve kanser araştırmacılarının laboratuvarlarında çalışmış olan Doktor Tamer, bilimsel araştırmaların ne kadar yoğun ve stresli ortamlarda gerçekleştiğini anlatırken, yine de dinleyicilerimize mutlu bir nota ile veda ediyor: Yüreğinizin götürdüğü yere gidin!

Bu hafta bilim kardeşimiz, bibişimiz Bilim-Bilmiyim‘le el ele verdik ve yüce milletimize musallat olmuş Yoğurt Lobisi’nin (YoLo) köküne kibrit suyu ektik!! Teşekkürler bilimsiz bilim haberciliği, yaşasın ‘kolay-çözümlere-hop-dedi-atlamacılık’ ve hurra ‘yoğurt-ye-zehrini-alır-pazarlama’. Olmasaydınız olmazdık.

Konumuz Milliyet gazetesi bilim dış haberler çeviri servisinin Türkiye’yle paylaştığı “Alman bilim insanları Parkinson’i yoğurtla yendi. Onlar da çok şaşırdı” haberi. Önce gazete haberinin iki karış boyunun ölçüsünü alıyoruz, sonra da araştırmacı şanımıza yaraşır biçimde gazetenin hunharca katlettiği orjinal bilimsel çalışmanın yazarı Dr Cihan Erkut’u konuk alıp Konya’ya Konya, Hanya’ya Hanya diyoruz. EN ÖZHAKİKATİ tabağınıza getiriyoruz!

Tikveş Yoğurtçularını değil, Boğaziçi Üniversite’sine hakkını helal ettikten sonra taşı tarağı toplayıp gurbet vatan Almanya’ya yerleşen, Dresden Max Planck Moleküler Hücre Biyolojisi ve Genetik Enstitüsü’nden doktor çıkan susuzluk ve metabolizma uzmanı Cihan’i dinleyin. Dinleyin ki bu araştırmanın aslında Parkinson’a tedavi geliştirmediğini, ama Parkinson’un bir türüyle ilişkilendirilmiş DJ-1 geninin hücrelerin susuzluk direncinde oynadığı rol ile ilgili olduğunu, DJ-1 geninin kodladığı enzimin ürettiği D-laktik asidin de bu direnç mekanizmasına katkı sağladığını, ve sadece Bulgar değil, aynı mayayla yapılan süzülmemiş tüm yoğurtlarda bulunan D-laktik asidin Parkinson ile zarar görmüş beyin dokusunu deney tüpünde tamir edebileceğini öğrenin. Biz size gaza gelmeyin demiyoruz, gelin tabii, ama hobi olarak gelin; önce işin doğrusunu öğrenin.

Bilim Kazanı Unplugged

Doktorlar kervanına geçtiğimiz haftalarda katılan, ekibimizin kurucu üyelerinden HİV/AİDS uzmanı virolog Dr. Öztop bu bölümde yurtdışında doktora yapma sürecini ve araştırmalarını anlattı. Gelin Boğaziçi Üniversitesi’nin Harvard Tıp Fakültesi’ne yolladığı Truva Atı İlker ile kah hüzün, kah gözyaşı, kah coşku ve eğlence dolu bu 8 senenin muhasebesini yapalım; hangi beyin devreleri yandı, neler yaşandı bitti saygısızca öğrenelim ve akademinin Malazgirt Kalesi Harvard’i ele geçiren İlker’i bundan sonra macera dolu New York’ta neler bekliyor, hep beraber dinleyelim.

Bu hafta beyne yolculuk yaparak algının kapılarını tamamen kırdık! Glioblastoma beyin tümörlerini tarihe gömmek üzere yola koyulan, Koç Üniversitesi’nin jet transferi Dr. Splinter Tuğba Bağcı-Önder’le bilimsel çetelesini, İstanbul’da kurduğu yeni laboratuvarını ve Türkiye’deki akademik hayatı konuştuk.

Kanser hücrelerini canından bezdirip kendi kendilerini intihar etmeye zorlayan, zararlı tümörleri kamikaze taktiğiyle punduna getirme ve imha etme üzerine çalışan Doktor Tuğba Harvard’da başlayıp Türkiye’de devam ettiği çalışmaları sayesinde hem Türkiye’de hem de Avrupa’da bir çok ödül aldı, akademik rüştünü çoktan ispatladı. Bilkent Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik mezunlarınının medar-ı iftiharı, Tufts Üniversitesi’nden doktora nişanını, Harvard Üniversitesi’nden de doktora sonrası araştırmacı rütbesini cebe atıp şimdi de kendi laboratuvarında borusunu öttüren Doktor Tuğba ile temel bilimlerin tıbbi bilimler için önemini, akademik hayatın detaylarını, araştırma yapmaya başlayacak lisans öğrencilerine tavsiyelerini ve Bilim Kazanı’nı üniversite kantinlerinden megafonla yayınlatıp yayınlatamayacağını konuştuk.

Bilimde kadının gücü Tuğba Sultan geliyor. Kahrolsun bağzı Beyin tümörleri, yaşasın Ninja Kaplumbağalar!